
4 grudnia odbyło się spotkanie podsumowujące partnerski przegląd materiałów edukacyjnych. Spotkanie to miało na celu wymianę doświadczeń i wzajemną analizę materiałów w duchu życzliwej, merytorycznej krytyki, przy wykorzystaniu kwestionariusza zaproponowanego przez Grupę Zagranica.
Materiały edukacyjne, które zostały poddane przeglądowi:
- Przewodnik po naszej przyszłości (link) – WWF Polska
- Dieta przyjazna planecie (link) – WWF Polska
- Narzędziownik KLIMAT (link) – WWF Polska
- Kalendarz Obchodów Świąt (link) – Fundacja Szkoła z Klasą
- Solidarność! Podaj dalej (link) – Fundacja Szkoła z Klasą
- Uwikłani w wielkie narracje (link) – Centrum Edukacji Obywatelskiej
- Publikacja do projektu „Ecoality” (w przygotowaniu) – Centrum Edukacji Obywatelskiej
- Program szkoleniowy Glokers.pl (dokument wewnętrzny) – niemarudni.pl/PSSH
- Publikacja „Między nadzieją, a żałobą. Teksty o sprawiedliwości klimatycznej” (link) – Fundacja Otwarty Plan
- Wystawa plakatowa „W pełnym wymiarze” (link) – Polska Akcja Humanitarna
- O klimacie z klimatem. Webinary (link) – WWF Polska
- Gra szkolno-terenowa (link) – Polska Akcja Humanitarna
- Zeszyt ćwiczeń „Świat wokół nas” (link) – Polska Akcja Humanitarna
W trakcie przeglądu zidentyfikowałyśmy kluczowe wyzwania, przed którymi stają autorzy i autorki materiałów edukacyjnych, takie jak: dostosowanie treści do różnych grup odbiorców, unikanie uproszczeń i stereotypów, wiarygodność treści oraz efektywne łączenie zagadnień społecznych i środowiskowych. Ważnym elementem była refleksja nad sposobem prezentacji mniejszości oraz tworzeniem przestrzeni dla samodzielnego, krytycznego myślenia.





Sformułowałyśmy także praktyczne wskazówki mające na celu poprawę jakości materiałów edukacyjnych. Dzięki temu procesowi możliwe będzie nie tylko doskonalenie już istniejących materiałów, ale także wprowadzanie ulepszeń w publikacjach, które są jeszcze w fazie przygotowania.
Podsumowanie najważniejszych wniosków i rekomendacji z przeglądu:
- Krytyczne myślenie i dekonstruowanie pojęć
Materiały powinny zachęcać do krytycznego spojrzenia na rzeczywistość, ukazywać różnorodne perspektywy i otwierać przestrzeń na dyskusję oraz refleksję nad globalnymi zależnościami. Ważne jest tworzenie przestrzeni do samodzielnych wniosków, a nie narzucanie jedynej interpretacji. - Nieustanny proces uczenia się
Edukacja globalna jest procesem ciągłym, w którym uczymy się przez całe życie. Materiały powinny uwzględniać złożoność problemów globalnych, podkreślając, że proste odpowiedzi rzadko są wystarczające. - Dekonstrukcja stereotypów
Wskazywanie źródeł powstawania stereotypów oraz rozkładanie ich na czynniki pierwsze jest kluczowe. Warto dostarczać odpowiednich danych (np. z CBOS) i wskazywać, jak unikać ich uproszczenia. - Dostosowanie do grupy docelowej
Należy jasno określić, czy materiały są kierowane do młodzieży, młodych dorosłych, czy innych grup. Ważne jest dostosowanie języka, estetyki, oraz przykładów do poziomu wiedzy odbiorcy/odbiorczyń. Trudne pojęcia, takie jak np. „intersekcjonalność”, warto wyjaśnić posługując się prostym językiem.
- Jasne cele i ograniczenie ilości treści
Należy unikać przeładowania treściami (przysłowiowe „dużo grzybów w barszczu”), co może obniżyć przyswajalność. Czasem lepiej jest opracować krótszy materiał, który zgłębia temat, niż wprowadzać nadmiar informacji bez odpowiedniego rozwinięcia.
- Wiarygodność treści
Wszystkie dane, fakty i przykłady muszą być poparte rzetelnymi źródłami. Brak przypisów i odniesień do źródeł obniża zaufanie do treści.
- Reprezentacja grup mniejszościowych
O grupach mniejszościowych powinny mówić same osoby z tych grup. Należy jednak unikać tokenizmu – nie można ograniczać się do jednej osoby jako reprezentatywnego głosu całej grupy. Wykorzystanie nagrań jako narzędzia do prezentowania doświadczeń mniejszościowych grup może być skuteczną alternatywą dla stacjonarnych warsztatów.
- Partnerstwo w tworzeniu materiałów
Współpraca z grupami mniejszościowymi powinna opierać się na rzeczywistym partnerstwie. Ważne jest uwzględnienie zmęczenia tych grup ciągłym wyjaśnianiem własnych doświadczeń.
- Równowaga w przekazywaniu głosu
Materiały edukacyjne nie mogą unikać wyborów politycznych. Wybór tego, komu dajemy głos, kształtuje określone wartości. Trzeba jednak dbać, by nie powielać uproszczeń i nie przedstawiać jednej osoby jako reprezentanta całej grupy.
- Indywidualne identyfikacje
Należy ostrożnie podchodzić do ćwiczeń związanych z ujawnianiem tożsamości. Materiały powinny umożliwiać indywidualną pracę nad tożsamością, unikając potencjalnego narażenia uczniów na dyskomfort.
- Odpowiednia liczba pytań
Kluczowe jest stawianie pytań otwartych i skłanianie do refleksji zamiast dostarczania gotowych odpowiedzi. Materiały powinny pobudzać do samodzielnego myślenia.
- Zagadnienia “pozaludzkie”
Edukacja globalna powinna obejmować również tematykę środowiskową, w tym hierarchie i struktury władzy mające wpływ na naturę. Wskazywanie konsekwencji działalności człowieka dla zwierząt i ekosystemów powinno być istotnym elementem programu. Przykładowo: w materiałach można przedstawiać wpływ ludzkiej działalności na zwierzęta, które nie mają własnego głosu, np. bazując na raportach takich jak „Living Planet Report”.
Fot. Hanna Chimiak
Organizacja przeglądu partnerskiego jest jednym z działań w ramach projektu “Rozwój Grupy Zagranica – wzmocnienie organizacji społecznych zaangażowanych we współpracę rozwojową” finansowanego ze środków Narodowego Instytutu Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w ramach rządowego programu Fundusz Inicjatyw Obywatelskich NOWEFIO na lata 2021-2030.
